Google PageRank Nedir?
Google PageRank Nedir? Pagerank (PR) bir web sayfasının değerini kendisine bağlantı veren diğer sayfaların miktarına ve kalitesine bakarak yargılayan matematiksel bir formüldür ve Google’ın sayfa alaka düzeyini veya önemini belirlemek için kullandığı yöntemlerden biridir. Page Rank algoritması Google kurucularından olan Lery Page tarafından bulunmuş ve bu Lary bu algoritmaya kendi adını vermiştir. Yani Page Rank adı aslında Lary Page adından gelmiştir.
Google sıralama faktörlerinden bir tanesi olsa da önemli faktörlerden biridir. Amacı ise web sitelerinin dünya çapında göreceli önem derecesini belirlemektir. Pagerank, Google tarafından web sitelerinin önem derecelerini 0-10 arası bir puan vererek gösteriyordu. Sitelere verdiği bu puan Pagerank Değeri yada PR puanı olarak bilinmekteydi ve 10 en büyük puandı. Benim hatırladığım Türkçe siteler içinde Pagerank değeri 10 olan bir site yoktu.
Eğer 3-4 yıldan fazladır SEO işi içindeyseniz Google PageRank (PR) terimine de aşina olmalısınız. Fakat daha önce duymadıysanız SEO sektöründe ilk zamanlarınızı yaşıyorsunuz demektir. Çünkü Google PageRank değerleri yani web sitelerinin puanları eskiden Google Toolbar ile herkese açıkken günümüzde bu puanlar gizlidir.
Peki geçmişte kalan bir konu için bu kadar uzun bir makaleye gerek varmı? Evet var çünkü aslında Google bunu kaldırmadı sadece gizledi. Günümüz de bile bu tekniği kullanıyor. Nasıl derseniz konuyu biraz daha derinlemesine inceleyelim…
Page Rank
Google’da sayfaları sıralaması, arama motoru optimizasyonu yapan SEO uzmanları tarafından fazlasıyla tartışılan bir konudur. Çünkü Google’ın sıralama algoritması tam olarak bilinmez. Kolanın sırrı gibi gizlidir ve öylede olmak zorundadır. Aksi taktirde herkes Google olurdu. Sıralama kriterlerinde kabul görmüş bir çok konu aslında SEO uzmanlarının deneme yanılma yoluyla bulduğu kriterlerdir. Kabul görmüş bu kriterlerden çoğu iç SEO (On-Page SEO) için uygulanan tekniklerdir. Fakat web sitelerinin sıralamalarda üstlerde yer almasını sağlayan asıl faktörler dış SEO (Off-Page SEO) teknikleridir. İşte Google’ın kalitesinin temeli olan PageRank’ta dış SEO ile alakalıdır.
Günümüzde siteler aslında Pagerank değerini göremese de Google tarafından kullanılmaya devam ediyor. Tabiki bunu ben değil Google için çalışan Gary Illyes söylüyor.
“18 yıl sonra hala Pagarank’ı sıralamalarda kullanıyormuyuz?”
Gary Illyes Singapur’da katıldığı bir konferansta PageRank’in hala algoritmanın bir parçası olduğunu; Sadece artık kamuya açık olmadığını söyledi.
Kullanmama imkanı yok çünkü Google algoritması PageRank ve Backlink üzerine kurulu. Google Anatomisi‘de zaten bunu detaylıca açıklıyor.
Güncelleme 24 Şubat 2020; Google’ın algoritma mühendislerinden John Mueller, günümüzde Pagerank’ın halen kullanıldığı ancak geçmişteki yapısından ve mantığından uzak olduğunu attığı bir tweet ile itiraf etti.
PageRank Tarihi
Konuyu daha detaylı incelemek için biraz geçmişe gidelim. 1995 yılında 2 genç Stanford Üniversitesi’nde Backrub adlı bir arama motoru üzerinde işbirliği yaptılar. Larry Page ve Sergey Brin isimli bu 2 gencin yaptıkları arama motoru diğer arama motorlarının aksine web sayfalarının birbiriyle olan alaka düzeylerini belirleyen linkleri takip eden ve Pagerank olarak bilinen bir puanlama sistemi üzerine kuruluydu.
Çıkış sebebi ise Yahoo ve Altavista gibi ilk arama motorlarının sonuçlarının istenilen kaliteyi verememesiydi. Sonuçlar site içinde geçen kelimelere göre listelense bile alaka düzeyi açısından baktığımızda hiç açıcı değildiler. Sergey ve Larry araştırma projesi olan arama motorlarını tasarlarken alakasız sonuçları dikkate alarak “Ana hedefimiz web arama motorlarının kalitesini yükseltmek” şeklinde bir açıklama getirmişlerdi.
Sergey ve Larry’nin arama motorlarının durumu hakkında söyledikleri:
“Son zamanlarda bir arama motorunu kullanan herhangi biri, indeksin bütünlüğünün arama sonuçlarının kalitesindeki tek faktör olmadığını kolayca söyleyebilir. Önemsiz sonuçlar yüzünden genellikle kullanıcının ilgilendiği asıl sonuçlar gözükmez.”
Arama motorlarının tarihi alakasız sonuçları listelemesinin önüne geçmek için aradıkları çözümü ise bilim adamlarının bilimsel makalelerinin önemini ölçmekte kullandıkları bir yolda buldular. Bir bilim adamının bilimsel makalesinin başka bir bilim adamı tarafından referans olarak gösterilerek kullanılması. Yani bir bilimsel makale farklı bilim adamları tarafından ne kadar çok referans gösterilir ve kullanılırsa referans gösterilen makalenin önem derecesi de o kadar artmaktaydı. Bu teknik internette o kadar etkili oldu ki Google’ın temeli haline geldi.
PageRank Nasıl Çalışır?
Peki PageRank nasıl çalışır diye merak ediyorsanız aslında formülü zaten Google kurucuları veriyor. Aşağıdaki formül PageRank’ın tam formülü ve açıklamasıdır. 1997 yılında yayınlanan orijinal makaleden alınmıştır.
A sayfasının onu gösteren T1 … Tn sayfalarına sahip olduğunu varsayıyoruz. D parametresi 0 ile 1 arasında ayarlanabilen bir sönümleme faktörüdür. Genellikle D’yi 0.85 olarak belirleriz. Bir sonraki bölümde D hakkında daha fazla detay var. Ayrıca, C (A), sayfa A’dan çıkan bağlantıların sayısı olarak tanımlanır. A sayfasının Sayfa Sırası aşağıdaki gibi verilir:
PageRanks’in web sayfaları üzerinde bir olasılık dağılımı oluşturduğuna dikkat edin, bu nedenle tüm web sayfalarının PageRank toplamının bir olacağını unutmayın.
Hadi Şimdi Becerebilirsek Anlayacağımız Dile Çevirelim
Google, bir web sayfasının PageRank değerini hesaplarken üç faktörü dikkate alır:
- Gelen bağlantı sayfalarının miktarı ve kalitesi
- Her bir bağlantı sayfasındaki giden bağlantıların sayısı
- Her bir bağlantı sayfasının sayfa sırası
Diyelim ki C sitesine 2 web sitesinden bağlantı var. Bu bağlantılardan A sitesi B sitesinden daha güçlü ve dışarıya verdiği link sayısı da az. Bu bilgiyi PageRank algoritmasına eklediğimiz de C sayfasının PageRank değerinin bir kısmını elde ediyoruz.
Sönümleme Faktörü
PageRank formülünde ayrıca kullanıcının web ’de gezinirken bağlantılara tıklama olasılığını simüle eden sönümleme faktörü de vardır. PageRank hesaplama işleminde kullanılan bu değer başlangıçta her site için 0.85’dir ve aşağıdaki mantıkla çalışarak azalır veya yükselir.
Şöyle ki; Bir web sitesinin bir sayfasından sitenize bir link verildiğini varsayalım; Bir kullanıcı bu sitede dolaşırken size gelen linke tıklama oranı düşüktür. Hatta ziyaretçiler bu sitenin link bulunan sayfasına bile girmeden çıkıp gidiyor bile olabilirler.
Aynı link veren web sitesi eğer 1 sayfasından değil de 10 farklı sayfasından size link verirse bu durumda ziyaretçilerin size verilen linke tıklama ihtimali 10 kat artacaktır.
Bu mantıkla rastlantısal tıklama oranının yüksekliği veya düşüklüğü sönümleme faktörü için toplanan bir değer olan 0.85’i değiştirmektedir.
Anlaşılır bir dile çevirmek için uğraşsam da yine de karışık oldu gibi. En azından sayfaların PageRank’larını kaba taslak nasıl hesaplandığı konusunu az çok anlatabildim gibi düşünüyorum.
PageRank Puanı Neden Kaldırıldı?
PageRank puanı neden kaldırıldı? Çok basit çünkü internet spam çöplüğüne dönmeye başlamıştı. Backlink veren sitenin PR puanı ne kadar yüksekse otomatikman link verdiği sayfanın da PR puanı yükseliyordu. Bu sebeple de internet spam linklerle doldu.
Optimizasyon yapanlar için tek önemli gösterge PR değeri olmuştur. Bununla birlikte PR değeri yüksek siteler bir anda link satmaya başlamış ve kendiliğinden büyük bir endüstri oluşmuştur. İşin daha da ilginç olan kısmı ise link satan sitelerin PR değerlerini arttırmak için backlink sayılarını arttırma yolu olarak SPAM’ı seçmeleriydi. En büyük link kaynağı ise blog sayfalarının yorum alanlarına yorum yazmaktı. Yani günümüz Black Hat SEO teknikleri.
Nofollow
Google yukarıdaki sorunlardan en büyüğü olan blog yorumlarının (Spam) önüne geçmek için için 2005 yılında diğer büyük arama motorları ile anlaşarak “Nofollow” u tanıttı. Bu sayede spam yorumlardan gelen linklerin takibini durdurarak blog spam sorunu çözdü. Günümüzde ise WordPress gibi diğer tüm CMS sistemlerinde yorumlardaki linkler nofollow özelliği ile gelir.
Ancak Google’ın bir sorunu çözmesi başka bir sorunu ortaya çıkardı. bir sorunu çözdükçe, başka bir sorun yanlışlıkla daha da kötüleşti. Şöyle ki;
Orijinal PageRank formülünde, PageRank ’in web sayfasındaki giden bağlantılar arasında eşit olarak bölünür. Yani PageRank değerine Y dersek ve bu siteden 10 tane giden bağlantı varsa Y/10 şeklinde bir hesaplama oluyordu. Peki bir site sahibi bu bağlantıların sadece 9 tanesini nofollow yapıp 1 tanesini bırakırsa? İşte bu durumda sayfanın PageRank değerinin tamamı bir link üzerinden aktarılıyordu vs…
Sonunda Google olayı kökten çözmeye karar verdi ve 2009 yılında Matt Cutts “Arkadaşlar 1 yıldan fazla bir süre önce PageRank ’in akışını değiştirdik” diyerek yukarıdaki sorunu da çözdü. Kısa bir süre sonra ise web yöneticileri araçlarından kaldırdı.
Google bu değişikliği 9 yıl önce yaptı ve günümüzde her şey farklı olabilir. Örneğin linklerin sayfadaki konumu (header, footer gibi) bir bağlantının aktarım değerini etkiliyor olabilir. Ancak kesin olan şey nofollow etiketinin olmadığı linkler PR değerinden daha fazla yararlanamıyor.
2014 yılında ise John Mueller site yöneticilerine PageRank’ın artık güncellenmeyeceği ve dikkate almamalarını söyledi. 2016 yılında ise Google Toolbar tamamen kaldırıldı.
Fakat makalenin başında da söylediğim gibi bana göre Google PageRank puanını tamamen kaldırmadı. Spam ve kötüye kullanımı ile uğraşmaktansa yapabileceği en kısa çözümü uygulayarak insanların görmesini engellediğini düşünüyorum. Tabi ki hesaplama da kullandığı kriterleri geliştirmiştir ancak bunu asla bilemeyeceğiz.
PageRank Sorgulama
PageRank değerinizi sorgulamak isterseniz size faydalı olabilecek Pagerank Sorgulama sitesi; https://www.prchecker.info
Kaynaklar
Ahrefs, Princeton.edu
